РФ Президенчӗн Владимир Путинӑн Хушӑвӗпе килӗшӳллӗн Чӑваш Енри ултӑ ҫемье «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» орденсене тата медальсене тивӗҫнӗ.
«Ашшӗ-амашӗн мухтавӗ» ордена Куславкка районӗнчи Маркидановсем тата Улатӑрти Савенковсем тивӗҫнӗ. Тепӗр тӑватӑ ҫемьене «Ашшӗ-амӑшӗн мухтавӗ» орден медальне панӑ. Вӗсем — Патӑрьел районӗнчи Бурчаклысем, Ҫӗнӗ Шупашкарти Григорьевсем, Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Егоровсем тата Вӑрмар районӗнчи Силлеровсем (вӗсем пирки нумай пулмасть хыпарланӑччӗ).
Ҫак ҫемьесем ачасене воспитани парас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑ. Акӑ Маркидановсен 7 ача, Савенковсен вара — ытларах. Хӑйсем те, ашшӗ-амӑшӗсем, сывӑ пурнӑҫ йӗркине пӑхӑнаҫҫӗ, ачисемшӗн ырми-канми тӑрӑшаҫҫӗ.
Куславкка районӗнчи Кунер ялӗнче икӗ финн — Анттипе Лаури — чарӑннӑ. Вӗсем велосипедпа ҫулҫӳреве тухнӑ-мӗн. Ют ҫӗршыв ҫыннисем шӑпах вӗсем патӗнче канма чарӑннӑшӑн кунерсем савӑннӑ иккен. Урамри тасалӑх, ырӑ кӑмӑллӑ ҫынсем финнсене тӗлӗнтернӗ.
Пӗрремӗш кунхине финнсемпе вулавӑшра тӗлпулу йӗркеленӗ. Лаурипе Анттие ял историйӗпе, кӗнеке фончӗпе паллаштарнӑ. Акӑлчан чӗлхин учителӗ Т.И.Александрова тата 10-мӗш класс вӗренекенӗсем Н.Ильина, Е.Романова, Е.Волкова куҫаруҫӑ вырӑнӗнче пулнӑ.
Иккӗмӗш кун финнсемшӗн уйрӑмах кӑсӑклӑ иртнӗ. Ирхине вӗсем Кунер шкулне ҫитнӗ, вӗсем валли унта экскурси йӗркеленӗ. Анттипе Лаурине ҫӗнӗ спорт залӗ, хоккей курупки килӗшнӗ. Финлянди — хоккей ҫӗршывӗ, анчах, тӗлӗнмелле те, унта кунашкал «пуянлӑхпа» мухтанаймаҫҫӗ-мӗн.
Аттипе Лаури ҫулҫӳреве 4 ҫул хатӗрленнӗ. Хельсинкирен пушӑн 29-мӗшӗнче тухнӑ. Хальлӗхе Раҫҫейре 2 000 ҫухрӑм парӑнтарнӑ. Кунер хыҫҫӑн вӗсем Хусана, унтан Ӗпхӳне, Омска, Казахстана, Китая, Непала ҫитӗҫ. Раштав уявне Автралире кӗтсе илме палӑртнӑ. Унта укҫа ӗҫлесе илнӗ хыҫҫӑн АПШна кайӗҫ.
Ҫӗнтерӳ кунӗ ҫывхарнӑ май Куславккари музей ӗҫченӗсем ветерансем патне килӗсене ҫӳреҫҫӗ, вӗсен аса илӗвӗсене хут ҫине куҫараҫҫӗ. «Аса ил-ха, салтак» ятлӑ вӑл. «Эпӗ санпа, ветеран!» акци малалла пырать. Акцие «Ҫӗнтерӳҫӗсен ӑрӑвне юрат, хисепле, хакла» девизпа килӗшӳллӗн иртет.
Ҫак кунсенче музей ӗҫченӗсем тыл ӗҫченӗ Алевтина Сергеевна Ефимова патӗнче пулнӑ. Ӑна Ҫуралнӑ кунпа тата ҫывхарса иклекен Ҫӗнтерӳ кунӗпе саламланӑ.
96 ҫулти Алевтина Сергеевна нихӑҫан та ӳпклешмест, унӑн куҫӗсем яланах ҫиҫеҫҫӗ. Вӑл кирлӗ чухне канаш пама, хавхалантрама пӗлет. Вӑрҫӑ пуҫламӑшӗнче вӑл чылай йывӑр ӗҫе пурнӑҫланӑ. Халӑх ӑна районти ревизи комиссине суйланӑ. Ҫавна май тӗрӗслӗхе уҫӑмлатмашкӑн ялсем тӑрӑх ҫӳремелле пулнӑ. 1942–1944 ҫулсенче Алевтина Сергеевна РОНОра ӗҫленӗ, унтан райком партийӗн пропагадисчӗ пулнӑ. Агитбригадӑсем, концертсем йӗркелесе колхоз уйӗсене, клубсене ҫитнӗ, юрӑ-ташӑпа халӑха йывӑр вӑхӑтра хавхалантарнӑ.
Алевтина Сергеевна ачасене 37 ҫул вӗрентнӗ. 22 ҫул Куславккари 1-мӗш шкулта ӗҫленӗ. 1963 ҫулта вӑл Чӑваш АССР тава тивӗҫлӗ вӗрентекен ятне тивӗҫнӗ.
Ҫапларах пӗлтерет ЧНК сайчӗ. Асаилтеретпӗр, ҫак конкурс иртнӗ шӑматкун Чӑваш патшалӑх филармонинче иртрӗ. Унта пурӗ 37 юрӑҫ хутшӑннӑ.
Юрлакансем Чӑваш Енри тӗрлӗ районӗсемсер пуҫне Тутарстан, Пушкӑртстан республикисенчен, Ӗремпур, Сарӑту тата Чӗмпӗр облаҫӗсенчен ҫитнӗ.
Мала тухнисен йышӗнче ҫавӑн пекех ҫаксене асӑнма пулать: Ульяна Питакова (Шупашкар, 1-мӗш вырӑн), Кристина Николаева (Шупашкар районӗ, 2-мӗш вырӑн), Анатолий Ефимов (Пушкӑртстан, 3-мӗш вырӑн) тата Лидия Одинцова (Шупашкар, 3-мӗш вырӑн). Вӗсем фестиваль-конкурсӑн лауреат ятне тивӗҫнӗ.
Дипломантсем: Ангелина Васильева (Шупашкар), Марина Васильева (Пушкӑртстан), Зарима Князева (Елчӗк районӗ), София Афанасьева (Чӗмпӗр облаҫӗ), Оксана Казанцева (Пушкӑртстан) тата Ольга Егорова (Ӗремпур облаҫӗ).
Сарӑту облаҫӗнчи Анна Некезовӑна «Чи ҫепӗҫ чӑваш юрӑҫи» номинацире палӑртнӑ, Тутарстанри Анжелика Еремеевӑна — «Куракансем килӗштернӗ юрӑҫ», Шупашкарти Михаил Иванова — «Хӑйне евӗрлӗ ӑста юрлакан юрӑҫ». Куславкка районӗнчен Елена Терентьевӑна вара «Чӑваш наци конгресӗн Президенчӗн парни» лекнӗ.
Куславкка районӗнчи Кунер ялӗнче пурӑнакан ҫынсем ал ӗҫне юратаҫҫӗ. Ҫакна курав та ҫирӗплетет. Кунерти информаципе культура центрӗнче Культура ҫулталӑкне халалласа чӑваш наци тӗррин «Хӗрарӑм аллин ӑшши» курав йӗркеленӗ.
Мӗн кӑна ҫук-ши кунта: тӗрленӗ тутӑрсем, сӗтел ҫиттисем, салфеткӑсем, ал шӑллисем… Орнамент пуян, тӗссем вара — йӑлана кӗнисем. Ҫакна пӗтӗмпех пӗр хӗрарӑм ӑсталанӑ. Вӑл — Кунерти ветерансен ҫурчӗн заведующийӗ Раиса Николаевна Михайлова. Курава ҫитнисене уйрӑмах тӗрленӗ минтер илӗртнӗ.
Курава чӑваш тӗррин илемне туйма вӗрентес тӗллевпе йӗркеленӗ.
Куславкка районӗнчи Кунер ялӗн ҫыннисемшӗн кану кунӗ чӑн-чӑн уява ҫаврӑннӑ. Кунти информаципе культура центрне Тутар Республикинчи Чуллӑ Ҫырти «Чӗкеҫ» халӑх ансамблӗ ҫитнӗ. Лӑк тулли зал хӑнасене хавас пулнӑ.
Хаклӑ хӑнасене Кунер ял тӑрахӗн пуҫлӑхӗ В.В.Юсов, «Семенов» хресчен-фермер хуҫалӑхӗн пуҫлӑхӗ В.Н.Семенов, информаципе культура центрӗн директорӗ Б.Я.Федоров ӑшӑ сӑмахсемпе кӗтсе илнӗ.
Концерта 25 ҫын хутшӑннӑ. «Чӗкеҫ» чӑваш халӑх ансамблӗн пултарулӑхӗ Кунер ҫыннисене тыткӑнланӑ. Концерт 2 сехете яхӑн тӑсӑлнӑ. Кунер ял тӑрӑхӗнчи «Настроение» (чӑв. Кӑмӑл) инструмент ушкӑнӗ Ҫырчаллӑ артисчӗсемпе танах пулнӑ. Вӗсем те сцена ҫине тухнӑ: концерта вӗҫленӗ. Чӑваш юрри янӑрасан артистсем зала тухса куракансемпе ташланӑ.
Концерт вӗҫленсен ансамбль ертӳҫи Елена Кандюкова Кунер ял тӑрӑхӗн халӑхне ӑшӑ кӑмӑлпа кӗтсе илнӗшӗн тав тунӑ, малашне те тӗл пулма шантарнӑ.
Ҫӗршывӑн тӗп хулинчи «Хӗрлӗ Октябрь» культура ҫуртӗнче Мускаври чӑвашсен наципе культура автономийӗ Ҫӑварни ирттернӗ. Ӑна йӗркелеме Чӑваш Республикин Раҫҫей Президенчӗ ҫумӗнчи полномочиллӗ элчилӗхӗ те самай пулӑшнӑ.
Ҫӑварние ҫитнӗ ентешсене хайхи элчӗ, Леонид Волков, тата Мускаври чӑвашсен автономийӗн ертӳҫи Анатолий Григорьев саламланӑ. Леонид Волков Мускав облаҫӗнчи Краснознаменск хула пухӑвӗн депутатне, Шупашкар районӗнче ҫуралнӑ Геннадий Викторова Раҫҫейӗн ҫар центрӗн «Раҫҫей патриочӗ» медалӗпе чысланӑ. Геннадий Викторов 20 ҫул ӗнтӗ Мускаври чӑвашсен ентешлӗхӗн хастар пайташӗ. Чӑваш халӑхӗ пирки 14 кӗнеке, ҫав шутран виҫҫӗшӗ Раҫҫей Геройӗсем ҫинчен, кӑларнӑ. Ӗҫӗсене вӑл хӑй шучӗпе пичетлет. Геннадий Волков этнопедагога халалласа Мускавра ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ ирттерме те вӑлах сӗннӗ.
Уява Куславкка районӗнчи «Эткер» фольклор ушкӑнӗ, Красноармейски районӗнчи «Хавал» халӑх кӗввин ансамблӗ, эстрада артисчӗсем савӑнтарнӑ.
Уява пынисем валли Ҫӑварни мыскарисем, конкурссем хатӗрленӗ.
Культура ҫулталӑкӗпе килӗшӳллӗн Чӑваш Енре пушӑн 24–28-мӗшӗсенче Раҫҫей шайӗнчи «Раҫҫей юррисем» фестиваль иртет. Проект авторӗ тата ертӳҫи — РФ халӑх артистки Надежда Бабкина.
Чӑваш Ен марафона иккӗмӗш хут кӗтсе илет. 2008 ҫулта Елчӗк, Муркаш, Йӗпреҫ районӗсенче, Улатӑр, Ҫӗмӗрле, Шупашкар хулисенче пулнӑ. Кӑҫалхи фестиваль Ҫӗнӗ Шупашкарта пуҫланӗ. Унтан вӑл Куславкка, Элӗк районӗсене, Канаш хулине ҫитӗ. Пушӑн 28-мӗшӗнче Трактор тӑвакансен культура керменӗнче гала-концерт пулӗ.
Чӑваш Енре иртекен фестивале 120 ытла артист хутшӑнӗ: Надежда Бабкина тата «Вырӑс юрри» ансамбль, «Слаяне» ансамбль, «После 11» ушкӑн, «Живая планета» шоу-балет, Евгений Гор (Мускав), казак юррисен «Криница» ансамблӗ (Краснодар), фольклор юррипе ташшин «Айкай» театрӗ (Удмурт Республики), Б.Байрышев тата «Алас» ансамбль (Горно-Алтайск), «Ритмы гор» ансамбль (Владикавказ), «Владимирские рожечники» (Владимир).
Мероприяти программинче ЧР ушкӑнӗсем валли пресс-конференцисем, ӑсталах класӗсем пур. Ултӑ ҫул хушшинче фестиваль Мускавра, Воронеж, Калуга, Курск, Липецк, Ростов, Питӗр, Мускав, Орел, Кисан, Ярославль, Пенза, Смоленск облаҫӗсенче, Мари, Ҫурҫӗр Осети-Алани, Буряти, Карели республикисенче, Краснодар, Хабаровск, Алтай енӗсенче, Ханты-Манси автономи округӗнче иртнӗ.
Куславккара ветерансем Пӗтӗм тӗнчери поэзи кунне паллӑ тунӑ. «Вулаканран тав сӑмахне йышӑн» ятпа иртнӗ мероприятие ятарлса ҫак куна халалланӑ.
Ҫак мероприятире вулакансен тав сӑмахне Людмила Алексеевна Васильева йышӑннӑ. Вӑл — «Чӑваш Ен литератури: чи нумай вуланакан кӗнеке — 2011» конкурс лауреачӗ. Кунсӑр пуҫне Людмила Алексеевна психолог тата медик специальноҫне вӗреннӗ, вӑл РФ сывлӑх сыхлавӗн отличникӗ те. Людмила Васильева хӑйӗн пурнӑҫӗ пирки каласа кӑтартнӑ. Вӑл тахҫантанпах ҫырать. «Комсомольская правда» хаҫатра, «Лик Чувашии» журналта пичетленнӗ, чӑваш радиовӗнче калаҫнӑ. Вӑл ачасем, аслисем валли ҫырать. 2011 ҫултанпа кӗнекесем кӑларма тытӑннӑ. Халӗ унӑн 6 кӗнеке. Анчах вӑл хӑйӗн чи пӗрремӗш кӑларӑмне — «Когда цвела сирень» (чӑв. «Сирень ҫеҫке ҫурнӑ чух») кӗнекине — ытларах килӗштерет.
Тӗлпулу ӑшӑ кӑмӑллӑн иртнӗ. Мероприятие хутшӑнакансем кӗнекесем пирки хӑйсен шухӑшӗсене пӗлтернӗ.
Паян, пушӑн 17-мӗшӗнче, Куславккари «Пчелка» ача пахчине Шупашкартан хӑнасем ҫитнӗ. Ахальлисем мар: Пукане театрӗ!
Пӗчӗккисем «Люблю ромашки» (чӑв. «Салтак тӳмми чечекне юрататӑп») спектакль курнӑ. Ачасем постановка сӑнарӗсемпе пӗрле савӑннӑ, хурланнӑ.
Пукане постановкисем пӗчӗккисене савӑнӑҫ кӳреҫҫӗ. Ара, ача теттепе выляса ӳсет-ҫке. Тетте «чӗрӗлни» вара шӑпӑрланшӑн — чӑн-чӑн тӗлӗнтермӗш. Пӗчӗккисем хӑйсене юмаха лекнӗн туйнӑ. Ҫак ача пахчин шӑпӑрланӗсем Пукане театрӗн спектаклӗсемпе уйӑхсерен киленеҫҫӗ. Вӗсем артистсене татах хӑнана кӗтеҫҫӗ.
-7.7 °C